Stany depresyjne a depresja

Zaburzenia depresyjne to zespół objawów, określanych według międzynarodowej klasyfikacji ICD-10 jako „epizod depresyjny” (F32) lub „zaburzenia depresyjne nawracające” (F33). Ich charakterystycznym objawem jest obniżenie nastroju, ciągłe poczucie przygnębienia, nadmierny pesymizm oraz odczuwanie poczucia winy. Należy jednak zaznaczyć, że depresja różni się od stanów depresyjnych, a prawidłowe rozpoznanie ma w diagnostyce kluczowe znaczenie. 

Depresja

O depresji mówi się, kiedy objawy utrzymują się przez minimum trzy miesiące i są na tyle intensywne, że utrudniają codzienne funkcjonowanie lub wykluczają chorego z życia społecznego. W przebiegu depresji jako choroby obserwuje się przede wszystkim:

• nadmierną senność lub bezsenność (mogą one pojawiać się jednocześnie),
• zmniejszony apetyt,
• smutek bez powodu,
• rozdrażnienie i wahania nastroju,
• płaczliwość,
• spowolnienie psychoruchowe,
• niską samoocenę,
• anhedonię (brak odczuwania przyjemności).

Chory traci zainteresowanie czynnościami, które do tej pory sprawiały mu przyjemność. U wielu osób w przebiegu depresji pojawiają się także myśli samobójcze, niekiedy dochodzi także do próby odebrania sobie życia. Do rozwoju depresji może dojść nawet bez widocznych przyczyn. Chory może wydawać się szczęśliwy i spełniony życiowo, a mimo to doświadczyć zaburzeń nastroju.

Depresji nie musi towarzyszyć też żadne traumatyczne wydarzenie, choć zdarza się, że trudna sytuacja może zapoczątkować rozwój choroby. 

Stany depresyjne

W przypadku stanów depresyjnych osoba doświadcza podobnych objawów, które mogą mieć podobne nasilenie, jednak trwają zdecydowanie krócej i bardzo często związane są z jakimś wydarzeniem – śmiercią bliskiej osoby, bolesnym rozstaniem czy utratą pracy.

Bardzo często stany depresyjne mają charakter nawracający, mogą także pojawiać się cyklicznie (np. w przebiegu PMDD, czyli przedmiesiączkowych zaburzeń dysforycznych). Zwykle epizod stanu depresyjnego trwa ok. 4 dni, czasem rozciąga się do dwóch tygodni, po czym najczęściej mija samoistnie. 

Stany depresyjne w chorobie afektywnej dwubiegunowej

ChAD, czyli choroba afektywna dwubiegunowa, to zaburzenie, w którym podstawowym objawem jest naprzemienne występowanie epizodów manii i depresji. Mogą one trwać kilka dni lub tygodni, a chory z reguły nie wie, kiedy nastąpi zmiana. W epizodach manii chory nie potrzebuje snu, jedzenia, staje się maksymalnie produktywny i zdarza się, że ma za złe znajomym, rodzinie czy współpracownikom, że nie mają tyle energii. Manie bywają trudne do opanowania i mogą przeistoczyć się w psychozę, która bardzo często wymagają wizyty na oddziale psychiatrycznym.

Epizod depresyjny może pojawić się bezpośrednio po etapie manii lub wystąpić nawet po wielotygodniowej stabilizacji emocjonalnej pacjenta. Wówczas chory odczuwa niemoc, poczucie beznadziei, staje się apatyczny i śpiący, a ulubione czynności nie sprawiają mu radości. W takim przypadku stany depresyjne mogą być ustabilizowane poprzez zmianę rodzaju lub dawkowania przyjmowanych leków lub przepracowane na terapii.

SAD, czyli jesienna depresja

Jeszcze niedawno uważano, że stwierdzenie „jesienna depresja” jest krzywdzące i trywializuje problem depresji samej w sobie. Tymczasem okazuje się, że w klasyfikacji zaburzeń emocjonalnych znajduje się choroba, którą można tak określić i która różni się od typowej listopadowej chandry. SAD (ang. seasonal affective disorder), czyli sezonowe zaburzenia afektu lub choroba afektywna sezonowa, to specyficzne zaburzenie nastroju, którego objawy występują sezonowo. Najczęściej jest to okres jesienno-zimowy, choć zdarzają się także przypadki SAD wiosennego czy letniego.

Najczęściej sezonowe zaburzenia afektu związane są z niewystarczającą ilością światła słonecznego, które dociera do ziemi w czasie jesieni i zimy. Najbardziej narażeni na jej wystąpienie są więc osoby mieszkające na Północy, blisko Bieguna, gdzie pojawiają się noce polarne.

Objawy sezonowej depresji

Sezonowe zaburzenie nastroju może wyglądać jak jesienna chandra, ale jego objawy są dużo bardziej nasilone. W przebiegu SAD pojawia się:

• lęk,
• brak humoru,
• uczucie smutku i przygnębienia,
• brak zapału do pracy i wykonywania codziennych czynności,
• senność lub bezsenność,
• uczucie przewlekłego zmęczenia pomimo wysypiania się,
• niechęć do wychodzenia z domu i przebywania wśród ludzi,
• zaburzenia pamięci, szczególnie krótkotrwałej,
• niechęć do podejmowania aktywności fizycznych i społecznych,
• obniżone libido,
• zwiększony apetyt oraz nabieranie kilogramów. 

Objawy SAD mogą utrzymywać się przez dłuższy czas lub pojawiać falowo, z przerwami na okresy relatywnie dobrego samopoczucia. Zwykle ustępują po kilku tygodniach.

Leczenie stanów depresyjnych i depresji

Jeśli zostanie stwierdzona depresja, czyli ciągłe, trwające przez minimum trzy miesiące zaburzenia nastroju, które utrudniają codzienne funkcjonowanie, konieczna jest wizyta u psychoterapeuty. Podjęcie terapii pomaga skutecznie zwalczyć przykre objawy i zrozumieć istotę problemu. Podobnie jest w przypadku stwierdzenia tzw. stanu przeddepresyjnego.

W przypadku depresji często stosuje się także farmakoterapię – zwykle przepisuje się leki z grupy SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny), bo są stosunkowo bezpieczne i nie wywołują skutków ubocznych. Jeśli depresji towarzyszą lęki, zaleca się stosowanie środków z grupy benzodiazepin.

Stany depresyjne zwykle nie wymagają leczenia farmakologicznego. Jeśli osoba nie jest w stanie poradzić sobie samodzielnie ze swoimi emocjami, warto zgłosić się do psychoterapeuty. Ma to szczególne znaczenie, jeśli epizody depresji nawracają i mają intensywny charakter, nawet jeśli same w sobie trwają krótko. Podstawą do wdrożenia farmakoterapii jest także podjęcie przez chorego próby samobójczej, a także ustalenie, że depresja jest związana z chorobą afektywną dwubiegunową.

Najważniejszym etapem leczenia jest jednak terapia, a także wsparcie ze strony najbliższych. Tylko przy pomocy specjalisty można usunąć symptomy depresji i znów cieszyć się życiem. W Harmonia LUX MED dostępni są specjaliści, którzy pomogą w zrozumieniu istoty nastrojów depresyjnych, pojawiania się ciągłego smutku i ustalą, czy przedstawiane problemy to rzeczywiście oznaki depresji, sezonowy brak humoru czy zaburzenia depresyjne, związane z traumatycznym wydarzeniem.