Przyczyny, objawy i leczenie przerostu migdałka gardłowego u dzieci

Przerost migdałka gardłowego najczęściej spowodowany jest nawracającymi zakażeniami górnych dróg oddechowych. Objawia się między innymi utrudnionym oddychaniem przez nos, przewlekłym wyciekiem wydzieliny z nosa i nawracającymi zapaleniami ucha środkowego. Powiększony migdałek gardłowy może także wywoływać zaburzenia snu w postaci chrapania i bezdechów sennych. Leczenie początkowo ma charakter zachowawczy i polega na podawaniu donosowo glikokortykosteroidów. W przypadku nieskuteczności terapii lub gdy migdałek jest znacznie powiększony, może być konieczne jego chirurgiczne usunięcie.

Przyczyny przerostu migdałka gardłowego u dzieci

Migdałek gardłowy jest skupiskiem tkanki chłonnej, zawierającej komórki układu odpornościowego, uczestniczące w zwalczaniu infekcji. W związku z tym ulega fizjologicznemu powiększeniu w przebiegu zapaleń górnych dróg oddechowych. Nawracające infekcje, wywołujące długotrwałą stymulację migdałka gardłowego, mogą prowadzić do trwałego przerostu i pojawienia się uciążliwych objawów.

Przerost migdałka gardłowego – objawy

Kiedy powiększony migdałek zaczyna obejmować ponad 60% przestrzeni nosogardła, pojawiają się typowe objawy związane z utrudnieniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Masa migdałka utrudnia oddychanie przez nos, przez co dziecko zaczyna oddychać przez usta. Powietrze, które w ten sposób dostaje się do dróg oddechowych, nie jest odpowiednio oczyszczone i ogrzane, co dodatkowo sprzyja rozwojowi ostrych i przewlekłych infekcji. Co więcej, powiększony migdałek stanowi mechaniczną przeszkodę dla drożności nosa, a pacjentom często towarzyszy przewlekły wyciek wydzieliny.

Przerost migdałka gardłowego może powodować zaburzenia wymowy w postaci tzw. nosowania zamkniętego. Powiększony migdałek gardłowy upośledza rezonowanie jamy nosowej podczas mówienia. Dziecko zaczyna wymawiać zniekształcone głoski – „m” brzmi jak „b”, „n” jak „d”. Nierzadko występują także zaburzenia drożności trąbki słuchowej ze względu na bliskie sąsiedztwo jej ujścia i migdałka gardłowego. Jego powiększenie może więc zablokować trąbkę słuchową i prowadzić do nawracających zapaleń ucha środkowego.

Do innych objawów powiększenia migdałka gardłowego zaliczamy:

• charakterystyczne zniekształcenie rysów twarzy, zwane twarzą adenoidalną, charakteryzujące się wydłużeniem rysów twarzy, oddychaniem przez otwarte usta, zaburzeniami zgryzu – mowa o zgryzie otwartym bądź krzyżowym;
• nawracające zapalenie ucha środkowego;
• przewlekłe zapalenie zatok przynosowych;
• zaburzenia zachowania (nerwowość, męczliwość, nadpobudliwość ruchową);
• trudności w skupieniu uwagi i problemy z uczeniem się w wyniku przewlekłego niedotlenienia organizmu.

Przerost migdałka gardłowego a zaburzenia snu

Niedrożność dróg oddechowych spowodowana powiększonym migdałkiem gardłowym może przyczyniać się do rozwoju zaburzeń oddychania w trakcie snu. Mogą one występować pod postacią samego chrapania lub jako zespół bezdechów sennych. Jego objawy obejmują:

• chrapanie przerywane epizodami bezdechu;
• niespokojny sen i częste wybudzenia w nocy;
• nieregularne, przyspieszone oddychanie;
• obfite poty i moczenie nocne;
• zaburzenie wzrostu i niedobór masy ciała;
• zaburzenia zachowania wynikające z pogorszenia jakości snu i niedotlenienia: niepokój, nadpobudliwość, agresja, rozdrażnienie;
• pogorszenie pamięci, zaburzenia uczenia się, trudności w skupieniu uwagi.

Przerost migdałka gardłowego – leczenie

Powiększenie migdałka w wieku dziecięcym występuje często i może on samoistnie ulec normalizacji. Dzieje się tak zwykle kiedy przerost jest nieznaczny, a objawy słabo nasilone. W przypadku istotnego powiększenia migdałka gardłowego początkowo próbuje się normalizować jego rozmiary za pomocą leczenia zachowawczego, polegającego na donosowej aplikacji glikokortykosteroidów. Jeżeli terapia ta nie przynosi efektów, bądź też migdałek gardłowy jest już tak silnie powiększony, że znacznie utrudnia oddychanie przez nos, zniekształca rysy twarzy, wywołuje bezdechy senne i nawracające infekcje nosogardła i zatok przynosowych, wskazane jest jego chirurgiczne usunięcie (adenoidektomia). Zabieg ten jest wykonywany w znieczuleniu ogólnym. Zwykle już po kilku godzinach od przeprowadzonej adenoidektomii pacjent zostaje wypisany do domu.