Jak zdiagnozować chorobę Addisona? Objawy i proponowane badania
Udostępnij na:
Choroba Addisona to inaczej pierwotna niedoczynność kory nadnerczy. To zespół objawów, które pojawiają się na skutek przewlekłego niedoboru hormonów wytwarzanych przez korę nadnerczy. Diagnoza choroby Addisona jest złożona, a wielu informacji dostarczają zwłaszcza badania laboratoryjne.
Spis treści
Choroba Addisona to stosunkowo rzadko występująca patologia (4–11 przypadków na 100 000 osób). Rozwinąć się może w każdym wieku, lecz najwięcej przypadków obserwuje się u kobiet w 3.–4. dekadzie życia. Najczęstszą przyczyną choroby Addisona jest autoimmunologiczne zapalenie kory nadnerczy. Sprawdź, jakie objawy towarzyszą temu zaburzeniu i jakie badania pozwalają na postawienie rozpoznania.
Choroba Addisona – badanie podmiotowe
Choroba Addisona jest zespołem objawów klinicznych wywołanych powstałym w wyniku bezpośredniego uszkodzenia nadnerczy długotrwałym niedoborem hormonów kory nadnerczy. Początkowym etapem diagnostyki choroby Addisona jest badanie podmiotowe, czyli wywiad z pacjentem. Lekarz zadaje pacjentowi pytania dotyczące doświadczanych objawów – ich rodzaju, intensywności, czynników nasilających je lub łagodzących. Pyta o prowadzony styl życia, przyjmowane leki, historię chorobową.
Choroba Addisona – objawy w badaniu przedmiotowym
Kolejnym krokiem w diagnostyce choroby Addisona jest badanie przedmiotowe. Podczas badania fizjologicznego uwagę lekarza powinny zwrócić następujące objawy choroby Addisona:
- ciemnienie skóry, szczególnie dotyczy okolic eksponowanych na słońce, a także łokci, linii zgięciowych dłoni, otoczek sutkowych i blizn,
- plamy barwne na śluzówkach jamy ustnej, zwłaszcza dziąseł,
- hipotensja, czyli stan obniżonego ciśnienia tętniczego poniżej 100 mm Hg ciśnienia skurczowego lub 60 mm Hg ciśnienia rozkurczowego,
- postępujące osłabienie z epizodami zasłabnięć (zwłaszcza podczas podejmowania wysiłku fizycznego),
- zawroty głowy,
- zaburzenia widzenia (np. ciemność, „gwiazdki” przed oczami),
- drażliwość, obniżenie nastroju (depresja),
- bóle mięśni i stawów, osłabienie siły mięśniowej, męczliwość, cierpnięcie kończyn,
- objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, wymioty, pogorszenie apetytu z towarzyszącym spadkiem masy ciała, zaparcia, bóle brzucha, rzadziej biegunka, łaknienie soli.
Na początkowym etapie choroby Addisona objawy mogą być słabo nasilone, co znacznie utrudnia rozpoznanie. Z uwagi na bogaty obraz kliniczny choroba Addisona może być też mylona z innymi zaburzeniami w stanie zdrowia, w tym m.in. z depresją czy zaburzeniami układu pokarmowego. W mniej więcej połowie przypadków choroba Addisona jest rozpoznawana dopiero w momencie wystąpienia groźnego powikłania, jakim jest przełom nadnerczowy. Badanie podmiotowe i przedmiotowe, nawet bez współistniejących zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, może być podstawą do podejrzenia choroby Addisona.
Choroba Addisona – morfologia i zaburzenia elektrolitowe
Wielu informacji przydatnych w diagnostyce choroby Addisona dostarczają badania laboratoryjne. Obserwowane są nieprawidłowości w morfologii krwi, a najczęstsze to:
- eozynofilia, czyli zwiększona liczba we krwi granulocytów kwasochłonnych,
- neutropenia, czyli obniżenie poziomu granulocytów obojętnochłonnych we krwi,
- limfocytoza, czyli zwiększenie liczby limfocytów we krwi,
- monocytoza, czyli zwiększenie liczby monocytów we krwi.
W przebiegu choroby Addisona powszechne są zaburzenia elektrolitowe. Najczęstszym jest hiponatremia – zbyt niskie stężenie sodu we krwi dotyczy około 88% pacjentów. U około 64% chorych obserwuje się hiperkaliemię, czyli zbyt duże stężenie potasu we krwi. Kolejnym zaburzeniem jest azotemia. To nieprawidłowe stężenie mocznika, kreatyniny i innych niebiałkowych związków azotowych we krwi obserwuje się u ponad połowy chorych.
Zobacz także: O czym mogą świadczyć zawroty głowy?
Diagnostyka choroby Addisona – badania hormonalne i immunologiczne
W badaniach hormonalnych u osób z chorobą Addisona stwierdza się wysokie stężenie ACTH, przy bardzo niskim stężeniu kortyzolu. ACTH, czyli hormon adrenokortykotropowy (kortykotropina), jest wytwarzany przez przysadkę mózgową i pobudza korę nadnerczy do wydzielania hormonów. Kortyzol to hormon kory nadnerczy, który wywiera szeroki wpływ na metabolizm i jest znany z działania przeciwzapalnego.
U osób z chorobą Addisona obserwuje się autoprzeciwciała w badaniach immunologicznych. Żeby ustalić przyczynę niedoczynności nadnerczy, lekarz zaleci badania w kierunku przeciwciał przeciwnadnerczowych, a czasem także przeciwciał przeciwtarczycowych lub skierowanych przeciwko innym narządom. Typowe jest również podwyższenie ARO, czyli aktywności enzymu reniny.
Zobacz także: Co to jest wodobrzusze i jak je zdiagnozować?
Dodatkowe badania w diagnostyce choroby Addisona
Jeśli zaistnieje taka konieczność, lekarz w procesie diagnostycznym choroby Addisona posiłkuje się badaniami obrazowymi. Może skierować pacjenta na badanie RTG klatki piersiowej (obserwuje się zwapnienia), tomografię komputerową i USG jamy brzusznej.
W rozpoznaniu choroby Addisona jest stosowany test pobudzania tetrakozaktydem, który jest syntetycznym polipeptydem o aktywności ACTH. Badanie polega na oznaczeniu po określonym czasie od podania tetrakozaktydu, stężenia kortyzolu we krwi lub metabolitów glikokortykosteroidów w moczu. Brak reakcji ze strony nadnerczy świadczy o ich niewydolności.
Udostępnij na:
Zobacz także
Krwiomocz – czym jest? Kiedy zgłosić się do lekarza?
Krew w moczu – krwiomocz lub hematuria – to objaw, który może sygnalizować różnorodne schorzenia: od niegroźnych do poważnych. Dlatego każdy przypadek, niezależnie od nasilenia, wymaga konsultacji lekarskiej, aby ustalić źródło problemu i wdrożyć właściwe leczenie. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny obecności krwi w moczu i dowiedz się, jak przebiega diagnostyka.
Różowy październik – miesiąc świadomości raka piersi.
Październik oznacza nie tylko kalendarzową jesień, lecz także miesiąc świadomości dotyczącej raka piersi – stąd często spotykana nazwa „Różowy Październik” lub „Pink October”. To czas licznych inicjatyw mających na celu zwiększenie wiedzy na temat profilaktyki, diagnostyki oraz leczenia nowotworów piersi. Symbolem kampanii jest różowa wstążka, czyli wyraz solidarności z kobietami dotkniętymi tą chorobą. Sprawdź, jakie badania warto wykonać z tej okazji!
Przysadka mózgowa – funkcje i choroby związane z tym organem
Przysadka mózgowa, nazywana również gruczołem nadrzędnym, odgrywa kluczową rolę w regulacji wielu podstawowych funkcji organizmu. Mimo swoich niewielkich rozmiarów – ma zaledwie 1 cm średnicy – jest odpowiedzialna za produkcję hormonów, które wpływają na wzrost, rozwój, metabolizm, rozrodczość oraz reakcje organizmu na stres. Zaburzenia w funkcjonowaniu tego organu mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Dowiedz się, jak zbudowana jest przysadka mózgowa, jakie hormony wytwarza oraz jakie choroby mogą jej dotyczyć.
