Wysoką jakość treści zapewnia Harmonia Poradnia Zdrowia Psychicznego

LOGO HARMONIA LXM RGB.svg
20.05.2023

Depresja psychotyczna to poważna choroba, w której objawy typowe dla depresji łączą się z urojeniami dotyczącymi np. zbliżającej się katastrofy czy braku własnej wartości. Z tym problemem zmagają się osoby w różnym wieku (również dzieci i seniorzy) i wymaga on dwutorowego leczenia, które powinno łączyć psychoterapię z przyjmowaniem odpowiedniej kompozycji leków.

depresja-psychotyczna-przyczyny-symptomy-leczenie.jpg

Spis treści

Depresja psychotyczna – co to takiego i kogo dotyczy ten problem?
Jakie są przyczyny depresji psychotycznej?
Objawy depresji psychotycznej
Depresja psychotyczna – jak wygląda leczenie?

Cierpisz na długotrwałe obniżenie nastroju, a oprócz tego nie możesz pozbyć się myśli o bezsensie życia? Panicznie boisz się choroby nowotworowej lub masz wrażenie, że nadchodzi katastrofa? A może bliska Ci osoba często wypowiada niepokojące zdania o tym, że np. jej życie to tylko „marnowanie przestrzeni”? Tego rodzaju objawy wymagają pilnej konsultacji z psychiatrą, ponieważ mogą wskazywać na depresję psychotyczną. To wyjątkowo groźny stan, który – częściej niż depresja z typowymi objawami – może prowadzić nawet do samobójstwa.

Depresja psychotyczna – co to takiego i kogo dotyczy ten problem?

Badacze spierają się, czy depresję z objawami psychotycznymi należy uznać za odmianę depresji, czy też jest ona osobną jednostką chorobową. Może pojawiać się zarówno w przebiegu choroby afektywnej jednobiegunowej (ChAJ), jak i dwubiegunowej (ChAD).

Szacuje się, że zaburzenie to dotyczy ok. 0,4% społeczeństwa i może się z nim zmagać nawet 25% Pacjentów leczących się z powodu depresji. Statystyki te są jednak niepełne, ponieważ choroba sprawia spore trudności diagnostyczne i nie każdy otrzymuje właściwe rozpoznanie. Problem dotyka osoby w różnym wieku, a pierwszy epizod występuje zazwyczaj między 20. a 40. rokiem życia.

Jakie są przyczyny depresji psychotycznej?

Wśród przyczyn depresji psychotycznej wymienia się czynniki biologiczne. Według tej teorii za powstawanie choroby odpowiada nieprawidłowy poziom neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Zaburzenie może być też skutkiem traumatycznych wydarzeń, które odcisnęły piętno na psychice (np. gwałtu, nasilonego „hejtu” czy śmierci członka rodziny).

Istnieją również hipotezy wskazujące na czynniki genetyczne. W praktyce oznacza to, że osoba, która ma w rodzinie przypadki schizofrenii lub innych zaburzeń związanych z urojeniami, będzie bardziej narażona na rozwój depresji psychotycznej.

Możliwe są także przyczyny hormonalne, czyli zaburzenia w osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Prowadzą one do nadmiaru kortyzolu (potocznie nazywanego hormonem stresu) w organizmie. Taki stan może sprzyjać powstawaniu objawów psychotycznych.

Objawy depresji psychotycznej

Depresja psychotyczna to połączenie symptomów typowych dla depresji z objawami psychotycznymi takimi jak urojenia, omamy czy osłupienie.

Objawy depresyjne

Chorzy doświadczają objawów charakterystycznych dla stanów depresyjnych takich jak chroniczne zmęczenie, przygnębienie i zmniejszona zdolność do odczuwania przyjemności. Mogą pojawić się też zaburzenia łaknienia i poczucie bezsensowności życia. Zdaniem badaczy najbardziej charakterystyczny dla depresji psychotycznej jest silny lęk oraz spowolnienie psychoruchowe. Do rzadziej występujących objawów z kolei zaliczane są wahania nastroju i zaburzenia snu, w tym wczesne pobudki.

Urojenia depresyjne

Do urojeń, które pojawiają się w trakcie epizodów depresji psychotycznej, można zaliczyć:

  • urojenia nihilistyczne – osoba chora ma wrażenie, że traci kontrolę nad własnym ciałem. Może mieć złudne przekonanie o nieistnieniu siebie, świata czy innych ludzi;
  • urojenia bezwartościowości – to bolesne poczucie braku własnej wartości, które może przejawiać się w absurdalnych zdaniach o tym, że chory „marnuje przestrzeń” czy „zatruwa innym życie”;
  • urojenia poczucia winy, grzeszności – chory może być przekonany o tym, że popełnił przestępstwo lub jego choroba to kara za popełnione zło. Poczucie winy jest zazwyczaj znacznie wyolbrzymione, np. człowiek czuje się odpowiedzialny za światowe konflikty, problemy społeczne czy katastrofy klimatyczne;
  • urojenia hipochondryczne – to przekonanie o istnieniu poważnej choroby somatycznej, np. nowotworu;
  • urojenia katastroficzne – stale towarzyszące przeświadczenie o zbliżającej się katastrofie.

Do tego mogą dojść urojenia prześladowcze (przekonanie o byciu śledzonym przez konkretną osobę lub grupę osób), urojenia ksobne (przeświadczenie, że przypadkowi ludzie skupiają swoją uwagę na osobie chorej – śmieją się z niej, pokazują palcem etc.), omamy słuchowe lub węchowe.

W ciężkim przebiegu choroby dochodzi też do osłupienia, które polega na ograniczeniu aktywności ruchowej, osłabionej reakcji na bodźce oraz braku kontroli nad czynnościami fizjologicznymi. Osoby dotknięte depresją z objawami psychotycznymi są zazwyczaj krytyczne wobec symptomów, których doświadczają – tj. wiedzą, że omamy mają charakter nierzeczywisty.

Depresja psychotyczna – jak wygląda leczenie?

Diagnostyka depresji psychotycznej jest dość trudna. Lekarz psychiatra musi najpierw dokładnie przyjrzeć się objawom typowo depresyjnym i psychotycznym. Aby postawić właściwą diagnozę, należy wykluczyć inne zaburzenia, które mogą powodować zbliżone objawy, m.in. schizofrenię czy procesy otępienne.

Leczenie polega na podaniu odpowiednich leków – ze względu na złożony charakter choroby musi to być połączenie środków przeciwdepresyjnych oraz przeciwpsychotycznych. Podobnie jak w leczeniu depresji, ogromną rolę odgrywa tu psychoterapia. W przypadku połowy prawidłowo leczonych osób możliwa jest pełna remisja (brak objawów choroby), podczas gdy pozostali Pacjenci obserwują znaczną poprawę w zakresie niektórych dolegliwości.

Objawów depresji psychotycznej nie należy ignorować. Jeśli obserwujesz je u siebie lub niepokoi Cię stan bliskiej Ci osoby, warto jak najszybciej rozpocząć leczenie. Dbanie o zdrowie psychiczne i szukanie pomocy w gabinecie psychiatry i psychologa to kluczowy aspekt w procesie leczenia.

Zobacz film: Różne oblicza depresji

Źródła
  1. D. Gromnicka, Depresja. Jak pomóc sobie i bliskim, Wydawnictwo Edgar, Warszawa 2020.
  2. A. Duman, Depresja. Jak pokonać śmiertelny smutek, Wydawnictwo RM, Warszawa 2021.
  3. M. Jarema, Depresja i zaburzenia lękowe W gabinecie lekarza specjalisty, Rozpoznawanie i leczenie, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021.
  4. S. Sidorowicz, Terapia poznawcza psychoz, Wydawnictwo Edra Urban&Partner, Wrocław 2022.

Zdjęcie: Image by Freepik

Zobacz także

nastolatek z autyzmem
Psychologia

Autyzm u nastolatków – objawy, przyczyny i leczenie

Dorastanie to czas intensywnych zmian – emocjonalnych, społecznych i fizycznych. Gdy w tym okresie pojawiają się trudności w komunikacji, w relacjach czy w codziennym funkcjonowaniu, łatwo przeoczyć, że mogą one wynikać z głębszych przyczyn. Autyzm u nastolatków często wygląda inaczej niż u małych dzieci, a jego rozpoznanie bywa wyzwaniem zarówno dla rodziców, jak i specjalistów. Jakie sygnały mogą świadczyć o spektrum autyzmu w wieku dojrzewania i jak wygląda proces diagnozy oraz wsparcia?

rozdwojenie jaźni
Psychologia

Rozdwojenie jaźni, czyli osobowość wieloraka

Rozdwojenie jaźni, znane również jako dysocjacyjne zaburzenie tożsamości (DID), to jedno z najbardziej złożonych i kontrowersyjnych zaburzeń psychicznych. Należy do grupy zaburzeń dysocjacyjnych i bywa określane jako osobowość mnoga lub wieloraka. Chociaż często jest przedstawiane w filmach jako zjawisko niemal nadprzyrodzone, w rzeczywistości ma ono głębokie podłoże psychologiczne i neurologiczne, którego nie należy bagatelizować.

osobowość unikająca
Psychologia

Przyczyny, objawy i leczenie osobowości unikającej (lękliwej)

Czy często boisz się odrzucenia i dlatego unikasz bliskich kontaktów z innymi, mimo że w głębi serca pragniesz bliskości i bliskiego związku? Czy każde wyjście do pracy czy spotkanie z ludźmi wydaje Ci się niemal niemożliwe do pokonania? To mogą być objawy osobowości unikającej (lękliwej), jednego z zaburzeń osobowości. W tym artykule wyjaśniamy, czym charakteryzuje się to zaburzenie, jakie są jego objawy i przyczyny oraz jak skutecznie sobie z nim radzić – między innymi przy pomocy terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), terapii schematów i podejścia psychodynamicznego.

Wszystkie artykuły i poradniki