Choroby układu pokarmowego – objawy i sposoby leczenia

Układ pokarmowy tworzą liczne struktury. Zaczyna się on już od jamy ustnej, biegnie przez gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie i grube po odbyt. W jego skład wchodzą również ślinianki, trzustka i wątroba. Z uwagi na to schorzenia układu pokarmowego mogą mieć mocno zróżnicowany obraz, różnić się rozpoznawaniem i leczeniem.

Jakie są choroby układu pokarmowego?

Lista chorób układu pokarmowego jest bardzo długa. Najczęstsze spośród nich stanowią:

• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• choroba refluksowa przełyku,
• niestrawność,
• biegunki infekcyjne,
• kamica żółciowa.

Ponadto występują również choroby nowotworowe układu pokarmowego. Zmiany o tym charakterze rozwijają się zwłaszcza w obrębie jelita grubego, trzustki i żołądka. Wśród innych znanych rodzajów chorób układu pokarmowego wymienia się m.in.: przepuklinę rozworu przełykowego, zwężenia przełyku, polipy przewodu pokarmowego, zespół jelita drażliwego, celiakię, nieswoiste choroby zapalne jelit, do których zalicza się m.in.: chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego, uchyłki zapalenie, stłuszczenie czy marskość wątroby, kamica pęcherzyka żółciowego czy choroby trzustki.

Jakie są objawy chorób układu pokarmowego?

Choroby układu pokarmowego mogą dawać rozmaite objawy. Wśród nich najczęściej spotykane to:

• gazy – ich występowanie jest całkowicie naturalne, powstają na skutek połykania powietrza podczas posilania się czy mówienia oraz podczas procesu trawienia, jednakże kiedy występują w nadmiarze, są niepokojące,
• ból brzucha – może mieć charakter ostry (wymaga szybkiej interwencji medycznej) lub przewlekły, stały lub nawracający oraz różną lokalizację: ból umiejscowiony lub rozlany,
• nudności – niebolesne, nieprzyjemne odczucie potrzeby zwymiotowania,
• wymioty – gwałtowny wyrzut treści pokarmowej z żołądka w wyniku silnych skurczów mięśni brzucha, klatki piersiowej i przepony,
• utrudnione połykanie (dysfagię) – problemy z przechodzeniem pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka,
• odbijanie – uwolnienie przez usta gazu z układu trawiennego, czemu towarzyszy nierzadko charakterystyczny dźwięk i odór,
• zaparcia – utrudnione oddawanie stolca o twardej konsystencji,
• zgagę – uczucie bolesnego pieczenia za mostkiem, opisywane jako „palenie w przełyku”,
• biegunkę – zwiększoną częstotliwość wypróżnień (ponad 3 razy na dobę), zmianę konsystencji stolca na półpłynną/płynną,
• wzdęcia – nagromadzenie gazów, powodujące uczucie ciężkości i nagle zwiększające obwód brzucha.

Inne możliwe objawy chorób układu pokarmowego to m.in.: powiększenie wątroby, wodobrzusze, czkawka, spadek masy ciała, żylaki odbytu, czyli hemoroidy.

Objawy szczególnie niepokojące w przypadku schorzeń układu pokarmowego to: krwawienia z przewodu pokarmowego, zatrzymanie stolca, nagły, silny ból brzucha, gorączka, żółtaczka.

Problemy z układem pokarmowym – jakie badania należy wykonać?

Diagnostyka chorób układu pokarmowego obejmuje wiele aspektów:

• wywiad dotyczący charakteru objawów, częstości występowania, ewentualnego związku z pokarmami,
• badanie fizykalne,
• badania laboratoryjne, w tym m.in. morfologię, parametry stanu zapalnego, próby wątrobowe, badania określające funkcje trzustki, badania stolca na krew utajoną i obecność pasożytów, testy oddechowe,
• badania obrazowe – USG jamy brzusznej służy do rozpoznania np. zmian w obrębie wątroby, trzustki, pęcherzyka żółciowego. Przewód pokarmowy jest słabo widoczny w tej metodzie diagnostycznej. W wybranych sytuacjach klinicznych stosowane są również tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny lub klasyczne RTG jamy brzusznej,
• badania endoskopowe – jak np. gastroskopia, kolonoskopia, najlepiej obrazujące wnętrze układu trawiennego. Polegają na wprowadzeniu endoskopu z kamerą do przewodu pokarmowego i wzrokowej ocenie przełyku, żołądka i dwunastnicy lub jelita grubego. Podczas ich trwania możliwe jest również pobranie wycinków do badania histopatologicznego, usunięcie zmian polipowatych, poszerzanie zwężeń czy tamowanie krwawień.

Leczenie chorób układu pokarmowego

Metody leczenia chorób układu pokarmowego zależą od ich przyczyny. Większość może być leczona w sposób zachowawczy. Takie postępowanie opiera się na postępowaniu dietetycznym i odpowiedniej farmakoterapii. Zaleca się unikanie stresu i prowadzenie zdrowego trybu życia. W przypadku niektórych schorzeń konieczne okazuje się postępowanie chirurgiczne, np. przy niedrożności, chorobach nowotworowych czy zapaleniu wyrostka robaczkowego.